Του Άγγελου Κωνσταντίνου
Κάποιοι στην Ελλάδα δημιούργησαν τον μύθο της εθνικιστικής ιδέας, και μάλιστα ως αντίποδα στον Εθνικοσοσιαλισμό, βασικό ενσαρκωτή της οποίας βάφτισαν τον Ίωνα Δραγούμη. Ο Τάκης Μπαλτάκος ─πρώην στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην φίλος της Χρυσής Αυγής─ στον πρόλογό του στο βιβλίο του Δραγούμη Ελληνικός πολιτισμός (εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, 1978), στον οποίο δεν μπορεί να κρύψει τον θαυμασμό του γι’ αυτόν, γράφει: « [το βιβλίο Ελληνικός Πολιτισμός] το έγραψε το 1914 και θέλησε με αυτό να υποδείξει στους Έλληνες τον δρόμο για μια εθνική αναγέννηση». Θα παραθέσουμε από το ίδιο το βιβλίο ορισμένα αποσπάσματα αποκαλυπτικά του «δρόμου για μια εθνική αναγέννηση» που πρότεινε ο Δραγούμης, αλλά, προηγουμένως, έχει ενδιαφέρον να δούμε εν συντομία, μέσα από τον εγκωμιαστικό πρόλογο του Μπαλτάκου, τη θέση του Δραγούμη για τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, από τον Νοέμβριο του 1919 και μετά: «Πίστευε ότι ο ανοικτός πόλεμος κατά των Τούρκων, πόλεμος ο οποίος έθετε σε κίνδυνο τις ακμάζουσες πόλεις και τον Ελληνισμό της Μικρασίας, ήταν σφάλμα. Το έθνος κατά την γνώμη του, έπρεπε να ακολουθήσει την πορεία την οποία ακολούθησε μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση. Η εκ των ένδον κατάληψη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και η μέσω αυτής ανασύσταση της Βυζαντινής, ήταν για τον Δραγούμη στόχοι δύσκολοι μεν, αλλά μακροπρόθεσμα εφικτοί». Μάλιστα… Με λίγα λόγια, κατά τον Δραγούμη, έπρεπε να «γοητεύσουμε» τους Τούρκους, και αυτοί μετά θα έπεφταν στα χέρια μας σαν ώριμα φρούτα.
Αλλά, ας προχωρήσουμε στις προτάσεις του Δραγούμη για έναν ελληνικό πολιτισμό, τις οποίες αναμφίβολα αποδέχονται και υποστηρίζουν οι νεοέλληνες εθνικιστές:
Φυλετική καθαρότητα, δεν έχουν οι Έλληνες, λόγω των πολλών επιμιξιών κατά τον Δραγούμη, αλλά, δεν πειράζει, έχουν γερό κόκκαλο! Στη σελίδα 48, ο μέγας πατριώτης γράφει: «Ο σκελετός, τα νεύρα, το αίμα του Ρωμιού, μ’ όλη την επιμιξία του με ξένους λαούς, είναι παλιά και πολιτισμένα. Είναι γερό κόκκαλο ο Ελληνισμός, που βάσταξε ύστερα από τόσους πολιτισμούς και ταίριασε με τόσες εναντιότητες. Να τη η δύναμη και η αδυναμία της φυλής αυτής, που ύστερα από τόσους αιώνες και τόσους πολιτισμούς και τόσες επιδρομές και επιμιξίες έμεινε και είναι ελληνική. Οι Έλληνες λοιπόν είναι δουλεμένοι από τους πολλούς παλιώτερους πολιτισμούς, που πέρασαν απάνω τους, πολιτισμούς, που με την ίδια τους την ιδιοφυΐα αυτοί έπλασαν». Ούτε ο ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν τα λέει αυτά… Αυτή είναι η ομορφιά του Έλληνα κατά τον Δραγούμη, από όλους αυτούς που πέρασαν από πάνω του πήρε πολλά αλλά κράτησε και την ελληνικότητά του, «πολυπολιτισμένος» με λίγα λόγια.
Είναι κατά της «αρχαιολατρίας», διότι προτιμά το Βυζάντιο και αυτό θέλει να αναστήσει (προφανώς, διά της εκ των ένδον αλώσεως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως προαναφέραμε). Γράφει, «ενοχλημένος» (σελ. 58): «Έτσι και τους ανθρώπους από πρωτιτερινά χρόνια άρχισαν και τους βάφτιζαν Περικλήδες, Θεμιστοκλήδες, Σωκράτηδες, Δημοσθένηδες, νομίζοντας πως θα τους εύτειαναν έτσι γνήσιους απόγονους των αρχαίων, που τους εσπούδαζαν ωστόσο στην Ευρώπη για να τους τελειοποιήσουν. Και αρμένιζε η Ελλάδα όλη κατάισα κατά κάποιον αρχαιόμορφο και ξενότροπο μαϊμουδισμό, που έκαμε το ελληνικό μυαλό να παραδέρνη σε μια λιμνοθάλασσα από ιδέες παλιές και νέες». Η λύση είναι «η γνωριμία με τη δημοτική παράδοση», και «τότε μονάχα θα έχωμε λυτρωθεί από την ξενολατρεία και την αρχαιομανία..», «..τότε θα έρθη ο καιρός να αναβρύση από τα σωθικά μας ο νέος ελληνικός πολιτισμός, ο αληθινός, ο δικός μας, ο ξεσκολισμένος και από τα παλιά τα δικά μας και από τα ξένα όλα». Προφανώς, κατά τον Δραγούμη δεν είμαστε γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, και προσπαθούμε να φανούμε με τα αρχαιοελληνικά ονόματα. Και είναι βάρος «τα παλιά τα δικά μας», τα οποία πρέπει να ξεφορτωθούμε για να γίνουμε Νέοι Έλληνες (χωρίς καμία σχέση με τους αρχαίους). Πρέπει να τονίσουμε ότι ο Δραγούμης δεν στηλιτεύει μια στείρα αρχαιολατρία που περιορίζεται στην αναπόληση του παρελθόντος, αλλά αρνείται ευθέως τη συνέχεια του ελληνικού έθνους.
Πόσο αντίθετος στ’ αλήθεια είναι με τον Συκουτρή που αναφέρει για τη φυλετική επανάσταση του 1821: « … αποτελεί το ’21 αληθώς ρήξιν προς το παρελθόν και την “παράδοσιν”, την παράδοσιν όμως την βυζαντιακήν και την της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος. Αλλά συγχρόνως αποτελεί αναγέννησιν, αναγέννησιν του αρχαίου ελληνικού πνεύματος...»
Για τις γυναίκες: (σελ. 77): «Όσο για τις όποιες γυναίκες, και του χωριού και της πολιτείας, αυτές παντού, με το να μένουν πιότερο στο σπίτι παρά στην αγορά και να μη διαβάζουν εφημερίδες και για να είναι πιο εσωτερικές, αισθαντικές, θρησκευτικές από τον άντρα, φυλάγουν πιότερο την παράδοση από τους άντρες..». Αμόρφωτες και κλεισμένες στο σπίτι έπρεπε να είναι οι γυναίκες για τον Δραγούμη, στον νέο ελληνικό πολιτισμό που ευαγγελιζόταν. Παρ’ όλα αυτά ο ίδιος προτιμούσε… κουλτουριάρες και κοσμοπολίτισσες, όπως τη Δέλτα και την Κοτοπούλη…
Για όλα μερίμνησε ο Δραγούμης. Και για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική (σελ. 81): «…τα σπίτια πέτρινα, θα τα σκεπάζουν δώματα ή ταράτσες και όχι στέγες [σ.σ. τις θεωρούσε βαρβαρικές]. Τα παράθυρα πολλά, μα και που να σφαλούν καλά για το κρύο, χωρίς χαραμάδες, και με παντζούρια για τον ήλιο και το καλοκαίρι…»
Άποψη πόλεως στη Συρία
Νέα ελληνική κουζίνα: (σελ. 87): «Τα λαδερά είναι καταλληλότερα για τις ζέστες, τα αρτυμένα για το χειμώνα. Φρεσκότατα, μόλις σφαχτούν, τρώμε τα κρέατα και προ πάντων ψητά και δίχως σάλτσες, και νωπότατα τα ψάρια… Η συνηθισμένη μας τροφή είναι το καλοζυμωμένο, γευστικό, σιταρένιο ψωμί, το εξαιρετικά τιμημένο, που το θυμάσαι, όταν ξαναβλέπης ύστερα από χρόνια κανένα σύντροφο σου στη ζωή και του λες “εφάγαμε μαζί ψωμί και αλάτι”, το ψωμί, που το τρως με χόρτα βρασμένα, μυρωδάτα, ετοιμασμένα με λάδι και λεμόνι, το ψωμί, που μ’ ένα παραμικρό προσφάγι, ντομάτα, τυρί, κρομμύδι, ελιές, σταφύλια ή σκόρδα, σου φτάνει για να ζήσης και χωρίς αυτό δεν κάμης…» Ποιος Τσελεμεντές; Δραγούμης! Η μπύρα απαγορεύεται: «Όσο για τη μπίρα την ονομάζω ξανθή ξένη».
Νέα ελληνική μόδα: «Οι αντρίκιες μόδες είναι αγγλικές, αλλά, μ’ όλο τον θαυμασμό, που ταιριάζει να έχωμε για τους Άγγλους, και μ’ όλο το σεβασμό μας για μια μεγάλη δύναμη, δεν μας κάνουν... Οι Βεδουίνοι θα μας έδειχναν καλλίτερα δείγματα φορεσιάς.
Κάποια σκιάδια νησιώτικα κάποια σαντάλια ελαφρά και δίχως κάλτσες ή με κάλτσες μεταξωτές… κάποια μαλακά ποκάμισα, όχι φανέλες, και ρούχα ευρύχωρα, άσπρα ή άλλα ανοιχτά χρώματα… αυτά φαντάζομαι πως μπορεί να προσδιορίση για το καλοκαίρι ο νέος πολιτισμός για τους άντρες στις πολιτείες».
Στη φωτογραφία Πίτερ Ο'Τουλ με φορεσιά βεδουίνου,
υποδύεται τον Λόρενς της Αραβίας
Κάποια σκιάδια νησιώτικα κάποια σαντάλια ελαφρά και δίχως κάλτσες ή με κάλτσες μεταξωτές… κάποια μαλακά ποκάμισα, όχι φανέλες, και ρούχα ευρύχωρα, άσπρα ή άλλα ανοιχτά χρώματα… αυτά φαντάζομαι πως μπορεί να προσδιορίση για το καλοκαίρι ο νέος πολιτισμός για τους άντρες στις πολιτείες».
Και μετά την υψηλής αισθητικής πρόταση «σανδάλι με μεταξωτή κάλτσα», χώνεται και στα ρούχα των γυναικών: «..θα λείψει παντάπασι ο κορσές και τα πολλά μεσοφούστανα, όποια και να είναι η μόδα στο Παρίσι… Θα ξαλαφρωθεί και το μεγαλείο των καπέλων, ως που να καταντήσουν χαριτωμένα λαφρίτατα σκιάδια. Οι κάλτσες τους θα είναι μεταξωτές … Εχτός από λεπτό πουκάμισο λινό, δεν θα φορούν άλλα ασπρόρουχα …»!!! (θα ’λεγε κανείς ότι αυτό το τελευταίο το εμπνεύστηκε από το «Βασικό ένστικτο».
Ελληνική ψυχή (σελ. 90): «Και μια γλάστρα με βασιλικό μπορεί να συμβολίση την ψυχή ενός έθνους καλλίτερα από ένα δράμα του Αισχύλου».
Αλλά τι θα είναι τελικά ο νέος ελληνικός πολιτισμός; «Ούτε σαν τον αρχαίο, ούτε σαν τον πιο αρχαίο, ούτε σαν το βυζαντινό, ούτε και σαν τον ευρωπαϊκό, το συγκαιρινό, θα είναι ο νέος ελληνικός πολιτισμός. Κάτι άλλο θα είναι, που θα κλη και πολλά ανατολίτικα στοιχεία».
Αυτές είναι οι βασικές αρχές του Δραγούμη για την εθνική αναγέννηση. Και είναι αυτονόητο ότι το «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» δεν είναι ένα βιβλιαράκι, αλλά ένα βασικό του έργο. Κάποιοι επιλέγουν τέτοια πρόσωπα και τα παρουσιάζουν ως ιδεολογικούς ταγούς και πρότυπα, διότι είναι μία λύση ανώδυνη, που δεν εγκυμονεί κινδύνους, που μπορεί να τους κάνει αποδεκτούς, και που ικανοποιεί το σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζονται ο Δραγούμης, ο Γιαννόπουλος, ως οι θεμελιωτές μιας δήθεν ελληνικής εθνικιστικής ιδεολογίας την οποία τοποθετούν στον αντίποδα του, δήθεν γερμανικού, Εθνικοσοσιαλισμού.
Οι υποστηρικτές του Στράσσερ, του Δραγούμη, του Μεταξά και άλλων Ελλήνων και ξένων τσαρλατάνων εδώ και πολλά χρόνια ουσιαστικά δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να προσπαθούν να επιβάλουν ανώδυνες εναλλακτικές, ασφαλείς, ψεύτικες επιλογές...