Είναι παλιά σας συνήθεια να ξεκάνετε
τους καλούς συγγραφείς
Έζρα Πάουντ
Στις 6 Φεβρουαρίου του 1945, στο Φρούριο Montrouge στο Παρίσι, στρατιώτες δένουν σε έναν ξύλινο πάσσαλο έναν νέο άνδρα 35 ετών, που έχει καταδικασθεί σε θάνατο για «συνεργασία με τους Γερμανούς». Το εκτελεστικό απόσπασμα ετοιμάζεται. Ο άνδρας δεν δέχεται να του δέσουν τα μάτια. Το είχε υποσχεθεί στον εαυτό του: θα προσπαθούσε να κοιτάξει τον Θάνατο κατάματα. Όπως και τον Ήλιο… Χαμογελάει. Οι στρατιώτες φαίνονται να τα ’χουν χαμένα. Η ευγενική του μορφή είναι ικανή να τους αφοπλίσει. Τους φωνάζει: «Κουράγιο». Κοιτάζει ψηλά. Τον ήλιο; Τον θάνατο; Τις τελευταίες του λέξεις τις φυλάει για την πατρίδα του: «Ζήτω η Γαλλία!» Μια ριπή σφραγίζει το τέλος τής σύντομης ζωής του. Είναι 9.38 το πρωί.
Οι εκτελέσεις συνηθίζονταν εκείνον τον καιρό. Ήταν η εποχή της «Κάθαρσης», της περιόδου δολοφονιών, βασανισμών, βιασμών, λεηλασιών και κάθε είδους φρικαλεοτήτων, που ακολούθησε την απομάκρυνση του γερμανικού στρατού από το Παρίσι και την είσοδο των συμμαχικών δυνάμεων. Η «Κάθαρση» συναγωνιζόταν σε θηριωδίες την εποχή της Τρομοκρατίας της Γαλλικής Επανάστασης. Τα θύματα ήταν Γάλλοι που είχαν στηρίξει το νόμιμο καθεστώς Βισύ, και είχαν υποστηρίξει άμεσα ή έμμεσα τους Γερμανούς ή, απλώς, είχαν τηρήσει ουδέτερη στάση. Αυτοί ονομάζονταν collaborateurs, συνεργάτες, δηλαδή συνεργάτες του εχθρού. Φυσικά, ανάμεσά τους κατά καιρούς παρεισέφρεαν και διάφοροι καιροσκόποι, τύποι που συνεργάζονται με όποιον έχει την εξουσία, αδιακρίτως. Αλλά η πλειονότητα ήταν απλοί Γάλλοι πατριώτες, όπως συνέβη σε κάθε χώρα που κατά τον Β΄Ππ πέρασε στην επιρροή των Γερμανών.
Πάντως, ο νέος άνδρας που εκτελέστηκε εκείνο το πρωινό τού Φεβρουαρίου δεν ήταν ένας απλός Γάλλος πατριώτης. Ήταν ένα μεγάλο όνομα των γαλλικών γραμμάτων, ο πιο χαρισματικός λογοτέχνης και κριτικός της εποχής του ─όπως ακόμη και ιδεολογικοί αντίπαλοί του παραδέχθηκαν─, πολυτάλαντος, που είχε να προσφέρει πολλά στη Γαλλία και στην Ευρώπη. Παρά την προσπάθεια που γίνεται μετά τον θάνατό του να παρουσιαστεί ως ένας απλός πατριώτης, η αλήθεια, είτε αρέσει είτε όχι, είναι ότι ήταν ένας συνειδητός Εθνικοσοσιαλιστής, ο οποίος πίστεψε πραγματικά στη συνεργασία με τους Γερμανούς, χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς προσωπικά οφέλη. Στην collaboration είδε την ελπίδα για ευρωπαϊκή αναγέννηση αλλά και τη σωτηρία της πατρίδας του. Εξάλλου, ποτέ δεν αρνήθηκε την πίστη του αυτή, ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές. Ανήκε στην ομάδα εκείνη των πνευματικών ανθρώπων, των «καταραμένων», στη Γαλλία, στην Ευρώπη και στον κόσμο, που πήραν θέση υπέρ του Άξονα για ιδεολογικούς λόγους (Έζρα Πάουντ, Κνουτ Χάμσουν, Σελίν, Ντριε λα Ροσέλ, Σίτσα Καραϊσκάκη, Μάρτιν Χάιντεγκερ, Μιγκέλ Σερράνο κ.ά.). Καταδικάστηκε σε θάνατο γιατί, όπως είπε ο πρόεδρος του «δικαστηρίου» που τον δίκασε, «τα άρθρα του ήταν πιο επικίνδυνα για την Αντίσταση από ένα τάγμα της Βέρμαχτ». Αυτή ήταν η επίσημη άποψη, η άποψη των νικητών. «Εκτελέστηκε από τους Γάλλους γιατί έδειξε στη χώρα του τον δρόμο της Νέας Ευρώπης» (Romualdi). Αυτή ήταν η άποψη των ηττημένων.
Ο νέος άνδρας που εκτελέστηκε δεν κρυβόταν, ενεργούσε ανοιχτά, «είχε θάρρος λιονταριού». Έδινε χρώμα στη ζωή των γύρω του, σκόρπιζε ζεστασιά σαν τον ήλιο του Νότου, απ’ όπου καταγόταν. Ήταν ο Ρομπέρ Μπραζιγιάκ.
RV
